Geachte Freyan Bosma,
Met deze brief informeer ik u dat u bent ingeschreven voor de militaire dienstplicht. U hoeft echter niet in dienst, omdat er in Nederland geen actieve dienstplicht meer is. Sinds 1997 heeft Nederland een beroepsleger en worden er geen dienstplichtigen meer opgeroepen. U hoeft dus niet op deze brief te reageren.
Hoogachtend,
De minister van Defensie
Een paar jaar geleden kreeg ik deze brief. Ik stopte hem in een de lade van schonk er verder geen aandacht aan. Tot een paar maanden geleden. Toen studeerde ik namelijk een halfjaar in Finland. Op een regenachtige zaterdagmiddag liep ik over een eiland. En daar hoorde ik iets dat me schokte: Finse jongens van mijn leeftijd moeten verplicht het leger in. Ze zeiden het wel, maar ik kon het me niet voorstellen. Ik wist ook niet wat dat hele fenomeen ‘dienstplicht’ überhaupt was.
In de afstudeerproductie ‘Dit is dienstplicht’ zoek ik uit hoe het is om gedwongen het leger in te moeten. Daarvoor keer ik terug naar waar het allemaal begon: die ene plek in Finland, het eiland Suomenlinna.
Ik ga het ver zoeken, maar ook dichtbij. Mijn vader was dienstweigeraar. Ik vraag hem aan de keukentafel in mijn huis of hij niks heeft gemist. Want, los van je land verdedigen, moet je toch ook zelf iets aan dat hele dienstplicht hebben?
In een podcast (die deel uitmaakt van een crossmediaal verhaal) probeer ik daar achter te komen. Het antwoord lees (en luister) je hier.
Er was eens een moeder met twee dochters. Ze werd gek van hoe mooi en gehoorzaam haar ene dochter toch was. Op een winterse dag liet ze het meisje achter in het bos. Vadertje Vorst, een oude man, zag haar liggen. Hij vroeg of ze het warm genoeg had. Het meisje was verkleumd, maar zei toch dat ze het warm had. Vadertje Vorst beloonde haar met sieraden. Daarop liet de moeder haar lievelingsdochter ook achter in het bos. Toen dit meisje de oude man tegenkwam, riep ze eerlijk dat ze het ijskoud had. Vadertje Vorst vroor het meisje dood.
Dit sprookje is niet Nederlands, niet Fins, maar Russisch. Wat is de link tussen dit oude vertelsel, de onstuimige sfeer in het Europa van nu en de dienstplicht? Ook dat kom je hier weten in ‘Dit is dienstplicht’.
“Ik wil geen onderdeel zijn van een ‘killing machine’, wapens interesseren me geen moer en het landsbelang zal ook allemaal wel. Het is dus logisch dat ik niet ga. Maar…
Hoe is mijn eigen kijk op dienstplicht veranderd? Ben ik van een pacifist in een legeradept omgetoverd? Of valt dat nou ook wel weer mee? Aan het einde van de zoektocht in ‘Dit is dienstplicht’ maak ik hier mijn persoonlijke balans op.