Succesvolle journalisten begonnen net zoals wij: weinig journalistieke publicaties op hun naam en een onzekere toekomst. Er is voor ons dus wel degelijk hoop! Maar als de moed je even in de schoenen is gezakt, geef je dan vooral op voor de Freelance Safari van Windesheim. Met een klein groepje vierdejaarsstudenten namen we deel aan de eerste editie in Amsterdam. Het resultaat: een portie inspiratie en een rooskleuriger beeld van onze journalistieke toekomst.
Door Arnout Staal en Karlijn Smit
We begonnen de dag in het A-lab , een proeftuin voor innovatieve startups in Amsterdam. Hier werden we ondergedompeld in succesverhalen van Lucas Hendriks, Arend Jan van der Belt, Jan Douwe Koostra, Geesje van Haren en Joost Baaij. Jan Douwe Koostra begon bij De Groene Amsterdammer en Elsevier. Geld kreeg hij hier amper voor, maar hij bouwde een portfolio op waarmee hij uiteindelijk een goed betaalde baan vond bij De Volkskrant. De moeite waard dus, vindt hij. Inmiddels is hij contentstrateeg bij Yume, een bureau dat websites en (web)apps maakt voor verschillende organisaties.
Crowdfunding
Geesje van Haren is niet zo enthousiast over het werken voor een prikkie. “Zo verziek je de markt.” Om dit te veranderen begon ze met de journalistieke vakschool Open Eyes. Ze traint (aankomende) journalisten hier onder andere in ondernemen. Daarnaast is ze hoofdredacteur van VerPers, een publicatieplatform voor beginnend journalisten. Voor VersPers werken en crowdfunden via Crowdpress is voor studenten van Windesheim ook mogelijk. Of zie je jezelf al als professional? Voor de professionele videojournalisten is er VJ Movement, voor cartoonisten Cartoon Movement, beide opgericht door Arend Jan van der Belt.
Een ander project dat wij te zien kregen was Scrollytelling. Journalist Martijn van Tol en webdeveloper Joost Baaij ontwikkelden een tool waarmee redacteuren zelf scrollverhalen kunnen maken: een verhaal waarin je – de naam zegt het – al scrollend een verhaal bekijkt dat bestaat uit video’s, foto’s, geluid en korte stukjes tekst. De initiatiefnemers weten met dit unieke concept een aardige boterham te verdienen. Ze hebben bewust de keuze gemaakt om mediamagnaten als De Volkskrant, NPO Radio 1 en de NOS te benaderen, en met succes. Wil je zelf ook zo’n verhaal maken? Dan is het Duitse Page Flow misschien interessant voor je, ervan uitgaande dat je nog niet zoveel budget hebt.
‘Lone wolf’
Een thema dat tijdens de safari herhaaldelijk naar voren kwam is samenwerking. Samen sta je immers sterk. De ‘lone wolf’-aanpak blijkt voor freelance journalisten steeds moeilijker te zijn. De jonge schrijvend journaliste Cathrine Spijkerman nam ons mee naar Bureau Boven waar zij samenwerkt met vier andere freelancers. Na het beklimmen van een steile trap werd overigens duidelijk waar die naam vandaan kwam. Cathrine vertelde over het Iron Curtain Project en hoe ze dit met haar vier collega’s via subsidies wist te realiseren. Iedereen werkte vanuit zijn eigen expertise. De samenwerking bood ook morele steun. “Als het voor kwam dat iemand het even niet meer zag zitten, stond de rest klaar om diegene te motiveren”, vertelt ze. De journalisten bij Bureau Wibaut ontvingen ons met tripple chocolate-chip koekjes en een broodnodige dosis koffie. Maar naast al die verwennerij was er plaats voor een visie op de toekomst van de beginnende journalist. Ze vertelden over het onafhankelijke journalistieke collectief dat ze samen vormen, en over het kantoor dat ze huren van Bureau Broedplaatsen. In tegenstelling tot Bureau Boven, blijft schrijven de hoofdmoot. Ze werken vooral aan individuele projecten. Maar het samen huren van de werkruimte – die een beetje studentikoos is ingericht door de dertigers en veertigers – maakt dat ze collega’s zijn die elkaar motiveren, adviseren en feedback geven. Ook organiseren ze workshops en lezingen om zichzelf verder te ontwikkelen. Medeoprichter Job de Vries vertelde dat hij zijn boeken De Karakterman en Allemaal Beestjes waarschijnlijk niet geschreven had als hij vanuit huis had gewerkt.
Minder administratieve rompslomp
De laatste halte van de dag, De Coöperatie, biedt freelance journalisten een zekerdere toekomst. De jonge stichting telt al 140 journalistieke leden en groeit met de dag. Ze wil freelancers helpen bij het verkopen van werk, een redelijke prijs vragen aan opdrachtgevers en administratieve rompslomp uit handen nemen van de leden. Wie lid wordt krijgt toegang tot het netwerk van alle aangesloten freelancers. Ook is het bijvoorbeeld mogelijk om werkplekken te huren, vertelden Klaske Tameling en Teun Gateur enthousiast. Aan toekomstplannen ontbreekt het niet: hulp bij de boekhouding, gratis toegang tot Publeaks, een buddyprogramma voor startende journalisten en hulp bij het crowdfunding voor journalistieke projecten. Leden – die meteen mede-eigenaar zijn van De Coöperatie – betalen 20 euro. Als je ook lid bent van de NVJ betaal je 10 euro. Er wordt nog nagedacht over een speciaal studententarief.
Het klonk goed, maar ons opleidingshoofd Bas Mesters stelde ook een kritische vraag. Want is De Coöperatie geen concurrent van freelancers die zich niet aansluiten? En hoe haalbaar zijn de plannen? Volgens uitgever Teun Gautier is lidmaatschap niet verplicht en niet-leden mogen ook opdrachten aannemen die via De Coöperatie worden aangeboden. Zij betalen daar wel extra voor. Dus misschien is een lidmaatschap toch goedkoper? Over de haalbaarheid van de plannen merkte Gautier op dat De Coöperatie een startend bedrijf is dat net zoals andere bedrijven risico’s neemt. Het merendeel van de freelancers lijkt overigens positief. Uit onderzoek van De Coöperatie bleek dat 77 procent van de ondervraagden lid wil worden.
Opvallen
Met een hoofd vol informatie, sloten wij onze safari zonder olifanten, tijgers of zebra’s af. We waren het over één ding eens: “De journalistiek is een prachtige sector met wel degelijk baangarantie.” Daar moesten we volgens de meeste journalisten wel voor ‘opvallen’. Maar daarom zijn we toch aan deze opleiding begonnen, om als journalist mooie en belangrijke producties te maken die opvallen?
